Sự Bí Ẩn Của Tư Bản

Đây là một tác phẩm nổi tiếng vì giá trị khoa học to lớn cũng như mục đích thực tiễn cao cả của nó. Nhiệm vụ chủ yếu của cuốn sách là giải thích tại sao các nước nghèo và những người nghèo mãi không thoát được số phận đau khổ của mình. Sự giải thích đó bao hàm những gợi ý giải phát thiết thực và hữu hiệu để các nước nghèo và người nghèo thoát khỏi tình trạng vốn được coi là định mệnh dành cho họ. Chính điều này đã làm cho cuốn sách và tác giả nhanh chóng trở thành nổi tiếng trên toàn thế giới.

Phát hiện của Hernando de Soto, như được toát lên trong tựa đề của cuốn sách, gắn với khái niệm trung tâm của môn kinh tế học, khái niệm “Vốn”. Mục tiêu của cuốn sách là khai mở “bí ẩn của vốn”, lý giải nguồn gốc (hay của tư bản thì cũng vậy), vạch ra những trở ngại đặt ra trước quá trình chuyển hóa các nguồn lực phát triển, từ chỗ chỉ mang hình thái tự nhiên và có sức mạnh hạn chế thành nguồn lực xã hội, tồn tại dưới hình thái vốn và có sức mạnh to lớn. Với cuốn sách này, Hernando de Soto đã đi theo đúng con đường mà C. Mác đã từng đặt ra và giải quyết trong suốt cuộc đời mình – trả lời cho câu hỏi: “Tư bản là gì?”. Và ông đã góp phần xứng đáng trong sự tiếp tục đó khi dành nỗ lực cao nhất của mình cho việc giải thích bí ẩn của vốn, cũng là bí ẩn của tình trạng đói nghèo ở các nước nghèo, những nơi mà theo ông, tồn tại một nghịch cảnh: dân nghèo sống trên sự giàu có tiềm năng vô tận. Sự giàu có đó, theo ông, chính là đất đai. Lập luận đó dẫn ông đi tới kết luận: giải phóng đất đai, với tư cách là một nguồn lực phát triển cơ bản, thoát khỏi những trói buộc thể chế, để thứ tài sản thân thành vốn, thành tài sản “dộng” là một trong những cách thức quan trọng nhất để nước nghèo gia nhập vào quỹ đạo phát triển hiện đại.

Chính vì vậy, việc thiết lập quyền sở hữu rõ ràng đối với đất đai, tạo dựng khung khổ pháp lý bảo đảm cho sự vận hành thực tế của quyền đó trên thị trường đất đai và bất động sản là những giải pháp phát triển cơ bản đối với các nước nghèo.

Những vấn đề mà Hernando de Soto đặt ra trong cuốn sách Bí ẩn của vốn cũng là những vấn đề đang đặt ra cho nền kinh tế Việt Nam, thậm chí, ở một mức độ cấp bách rất cao. Đang nỗ lực thoát khỏi tình trạng tụt hậu phát triển, vấn đề lớn nhất của nền kinh tế Việt Nam hiện nay là nhanh chóng giải phóng các nguồn lực khỏi các ràng buộc thể chế, tạo cho nó một sức mạnh “động”, được nhân bội lên. Trong quá trình 20 năm đổi mới, chuyển sang cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Việt Nam đã có được những bước tiến nổi bật theo hướng đó. Tất nhiên, còn rất nhiều trở ngại và khó khăn chưa vượt qua được. Vì thế, quá trình đổi mới cần được tiếp tục đẩy mạnh.